Hiperativnost kod dece – šta je ADHD sindrom?
Kod predškolske dece vrlo je teško dijagnostikovati ADHD, jer normalno ponašanje dece u tom uzrastu često uključuje gotovo sve simptome poremećaja koncentracije.
Manjak koncentracije kod dece koju prati hiperaktivnost ili ADHD sindrom (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) problem je sa kojim se najčešće suočava okolina deteta – roditelji, vaspitačice u vrtiću, nastavnici u školi, kao i njegovi vršnjaci. Dijagnoza ADHD-a uglavnom se postavlja kod dece između 6 i 12 godina starosti. Uopšteno, smetnje se javljaju na području motorike, pažnje, emocija, socijalnih odnosa, na perceptivno-motoričkom planu i na području kognitivnih funkcija. Pogledajte njihove osnovne karakteristike:
Motorika
Osnovne karakteristike koje možete primetiti su:
- nemir,
- potreba za aktivnošću i pokretom.
Dete je stalno u potrazi za novim aktivnostima koje traži dok ih ne dobije na bilo koji način, a kada ih dobije, zadržava se na njima vrlo kratko vreme a zatim ih odbacuje i ide u potragu za novim.
Usled toga dete zbog opisanog stanja vrlo često ima loš status u društvu svojih vršnjaka i nailazi na veliko nerazumevanje.
Loša percepcija
Kod osoba sa izraženim poremećajem uočavaju se poteškoće vidne i slušne percepcije. U takvim slučajevima postoji nemogućnost usklađivanja vidnih nadražaja, procesa učenja i psihomotorike. To dovodi do otežanog čitanja i pisanja. Pisanje je neuredno, crteži su neuredni i neadekvatni za uzrast. Deca imaju poteškoće kod pamćenja, poteškoće sinteze i analize, lošu sposobnost diferencijacije. Dete funkcioniše ispod svog starosnog nivoa, iako je opšta inteligencija često bolja nego što na to upućuju njegovi školski zadaci.
Neselektivna pažnja
Pažnja je izrazito kratkog trajanja. Dete neprestano započinje i prekida još nezavršenu aktivnost, da bi započelo i prekinulo sledeću.
Pažnja deteta je neselektivna, što znači da su detetu svi nadražaji, prisutni u datom momentu u okolini, jednako važni (npr. predavanje nastavnika, kao i zvuk prolaska aviona). Reaguje na sve nadražaje, svakom “pokloni pažnju”, što dovodi do brzog zamora.
Paralelno sa rasipanjem i slabljenjem pažnje, pojačava se motorički nemir, što povratno uzrokuje još veći zamor kod deteta.
Pored faktora koji se odnose na nepažnju, primetićete kako u ponašanju deteta dominira nemir, neumoljiva potreba za aktivnošću i kretanjem.
Nekontrolisane emocije
Osobe sa ADHD poremećajem nemaju “kočnice” ni na somatskom ni na emocionalnom planu. Često su prisutni napadaji besa, frustriranost, destruktivnost, emocionalna labilnost. Neretko dete neadekvatno reaguje i na pozitivna i na negativna iskustva. Roditelji koji nisu stručnije upoznati s problemom svoje dece vrlo često pokušavaju umiriti svoje dete pogrešnim načinima kroz verbalne i fizičke kazne. Međutim, deca s ovim problemom ne reaguju na to, čak postaju još agresivnija.
Problem sa govorom
Mnogo češće od normalne populacije, osobe koje imaju poremećaj nekontrolisanog ponašanja imaju problema s govorom. Prema nekim autorima čak polovina dece s ADHD-om ima neke oblike poremećaja govora u obliku smanjenog rečnika, loše gramatike i teškoće pronalaženja reči. U većini slučajeva se izražavaju vrlo kratkim rečenicama ili samo jednom rečju.
Sukobi sa okolinom
Uzimajući u obzir njihove teškoće, deca s ADHD sindromom vrlo su često u sukobu s okolinom:
- Emocionalne veze su im površne, čak i s roditeljima.
- Ne pokazuju nikakav strah usled odvajanja.
- Vrlo lako stiču mnoge poznanike, ali ne mogu ih dugo zadržati.
Vrlo teško se prilagođavaju grupi zbog njihove trajne potrebe za dominacijom, što ponekad članovima grupe ne odgovara. Zbog takvog ponašanja vršnjaci ih isključuju iz svojih igara.
Deca sa ADHD sindromom najčešće se druže s mlađom decom koja njihov poremećaj vide kao nešto drugo, nešto zabavno i prihvataju ga. Gde god krenu, s njima su svi nezadovoljni: u kući, u školi, u društvu. Nailaze na stalne kritike. Usled frustracija njihova agresivnost je sve veća i povećano je izražavanje simptoma celokupnog poremećaja.
Kontrolisanje ADHD sindroma
Potpuno izlečenje od poremećaja pažnje sa hiperaktivnošću danas je još uvek nemoguće. Međutim, moguće je, uz pomoć lekara i potrebnih lekova, vrlo uspešno kontrolisanje simptoma koje zatim dovodi do poboljšanja u odnosima s okolinom, boljim rezultatima u školi, uspešnijim izvršavanjem zadataka, boljim usmeravanjem pažnje, kao i većim samopoštovanjem i samopouzdanjem.
Brižan stav je podsticajan, a dete sa ADHD može postići iste rezultate kao vršnjaci iako se simptomi zadržavaju godinama. Odrastanjem se poteškoće smanjuju. To što je u školi problem može se kasnije u životu iskoristiti kao prednost u zanimanjima kao što su scenska umetnost, muzika, ples ili preduzetništvo.
Kakva su vaša iskustva sa ADHD sindromom?
Salveo CEE
